جواد فیاض، تورینوفا | تلویزیون، به عنوان یک رسانه تأثیرگذار، نقش بسیار مهمی در توسعه و ترویج گردشگری ایفا می‌کند. این رسانه با ارائه برنامه‌های مستند و گزارش‌های ویژه از نقاط دیدنی و تاریخی، می‌تواند جاذبه‌های گردشگری یک کشور را به مخاطبان داخلی و خارجی معرفی کند. جواد قارایی به عنوان یکی از فعالان حوزه گردشگری با ساخت مجموعه‌ مستند «ایرانگرد» توانسته است نقش تلویزیون در صنعت گردشگری ایران را برجسته سازد.

وی با نمایش زیبایی‌های ایران، توانسته است نگاه بسیاری از مردم ایران و جهان را به جاذبه‌های گردشگری ایران جلب کند. در گفت‌وگویی مفصل با جواد قارایی در رسانه خبری تحلیلی تورینوفا به بررسی دیدگاه‌ها و تجربیات وی در زمینه نوآوری و چالش‌های صنعت گردشگری ایران پرداخته‌ایم.

جواد قارایی که خود دانش‌آموخته مدیریت جهان‌گردی و فیلم‌سازی از انجمن سینماگران جوان است به مدت ۲۰ سال در حوزه ایران‌گردی و گردشگری فعال بوده و با ساخت مستندهای متعدد، نقش مهمی در ترویج گردشگری ایران داشته است. وی از سال 1388 ساخت مجموعه مستند ایرانگرد را به عنوان تهیه‌کننده، کارگردان و راوی آغاز کرد و تا کنون 5 فصل از این مستند از صداسیما به پخش‌شده‌است و ششمین فصل آن برای پخش در نوروز 1404 برنامه‌ریزی شده‌است..

عقب‌ماندگی ناآگاهانه

قارایی در مورد وضعیت نوآوری در صنعت گردشگری ایران و توسعه گردشگری می‌گوید: «صنعت گردشگری در کشورهای اروپایی و کشورهای پیشرفته آسیایی، کاملا نوآورانه و به‌روز کار می‌کنند، اما ما حتی همان شیوه سنتی را هم به درستی اجرا نمی‌کنیم زیرا سنت ما شامل مهمان‌نوازی، معرفت و محبت به مهمان است ولی با تغییر فرهنگ، وضعیت مالی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی مردم شرایط عوض شده‌است. وی معتقد است ایران به عنوان یکی از پنج کشور برتر جهان از نظر داشتن جاذبه‌های گردشگری، پتانسیل بالایی برای جذب گردشگر دارد اما متأسفانه، نه به صورت سنتی و نه به صورت مدرن و نوآورانه عمل می‌کند که سبب عقب‌افتادگی از روندهای جهانی این حوزه است.

به گفته قارایی «قبل از بحث پیشرفت و نوآوری در صنعت گردشگری ایران، باید درباره استانداردها صحبت کنیم. ما هنوز با نوآوری‌های صنعت گردشگری در سایر کشورها فاصله زیادی داریم و حتی با استانداردها و بدیهیات صنعت گردشگری نیز فاصله داریم.» قارایی مشکلات اساسی صنعت گردشگری ایران را به 3 بخش زیرساخت‌ها، آموزش و تبلیغات دسته‌بندی می‌کند و می‌افزاید: «زیرساخت‌ها یکی از مشکلات اصلی ماست. به عنوان مثال گردشگران خارجی نمی‌توانند با کارت اعتباری بین‌المللی خود در خرید کنند و حتی خطوط هوایی مناسبی برای سفر به ایران وجودندارد. حتی هتل‌های ما استانداردهای پایینی دارند و نباید فقط به تهران، اصفهان و شیراز به عنوان مقاصد اصلی گردشگران خارجی توجه کنیم زیرا استانداردهای ما در سایر استان‌ها بسیار پایین است.» وی به طرح پرسش‌های نسبتا بی‌پاسخی در زمینه استانداردهای تغذیه نیز می‌پردازد که آیا یک گردشگر خارجی که به یک رستوران در شهرستان کوچک می‌رود، کیفیت و تنوع لازم را پیدا می‌کند؟ اگر یک نفر گیاه‌خوار باشد، آیا ما تنوع غذایی مطابق با سلیقه وی را داریم؟ و حتی آیا محل سکونت از لحاظ امکانات رفاهی و آرامش استاندارد است یا خیر؟

قارایی در رابطه با بحث آموزش گردشگری می‌گوید: به نظر من، سیستم دقیق و مشخصی در این زمینه وجود ندارد. آموزش ما بسیار ضعیف و پایین است و حتی می‌توان گفت در زمینه گردشگری، صفر است. آیا افرادی که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم با گردشگران و آژانس‌های گردشگری در ارتباط هستند، آموزش لازم و کافی دیده‌اند که چگونه باید برخورد کنند و آیا استانداردهای برخورد فرهنگی رعایت می‌شود؟ که پرسش‌های بی‌پاسخی هستند. قارایی در راستای اهمیت تبلیغات در صنعت گردشگری و توسعه گردشگری عنوان کرد: تبلیغات صحیح از آموزش و زیرساخت مهم‌تر است. وقتی تبلیغات خوبی نداشته باشیم، گردشگری به ایران نمی‌آید. ممکن است تبلیغات خوبی داشته باشیم، اما وقتی گردشگر می‌آید و امکانات و زیرساخت‌های مناسبی نمی‌بیند، تاثیرات منفی آن حتی بیشتر نیز می‌شود.

قارای در ادامه و با نقل قول از فرمایشات مقام معظم رهبری در خصوص اهمیت تبلیغات مثبت گفت: مقام معظم رهبری بارها در فرمایشاتشان تأکید کرده‌اند که باید در مقابل ایران‌هراسی و بایستیم و ایران، تاریخ، تمدن و جاذبه‌های مختلفمان را به جهانیان معرفی کنیم. اما متأسفانه من شخصا در این سال‌ها عزمی از سوی مسئولین د این زمینه ندیده‌ام. به عنوان مثال اگر نام ایران را در گوگل جست‌وجو کنید و یا نظر یک شهروند خارجی را راجع به ایران جویا شوید، قطعا با یک ذهنیت منفی روبه‌رو می‌شوید. در صورتی که ایران یک کشور تمدن‌ساز و صلح‌دوست است. تنوع جاذبه‌های گردشگری، اقلیمی، فرهنگی، هنری و معماری و انبیه تاریخی ما در جهان کم‌نظیر است اما عامه مردم دنیا اطلاع چندانی از هیچ‌کدام زیبایی‌های ایران ندارد. وی علت این امر را در عدم‌آگاهی و دغدغه‌مندی مسئولان در زمینه اهمیت تبلیغات گسترده جهانی برای معرفی ایران می‌داند و از آن به عنوان یکی از خیانت‌های ناآگاهانه مسئولان در حق ایران عنوان می‌کند.

تجربه‌سازی با نوآری‌های فناورانه

قارایی در ادامه گفت‌وگو با تورینوفا به تأثیر فناوری‌های جدید مانند هوش مصنوعی، واقعیت مجازی و دیجیتال مارکتینگ در صنعت گردشگری اشاره می‌کند: در گذشته، مردم به عکس‌ها اکتفا می‌کردند، سپس عکس به فیلم تبدیل شد و اکنون مردم بیشتر از فیلم می‌خواهند. گردشگران می‌خواهند ببینند تجربه حضورشان در یک محیط جدید چگونه است. امروزه با کمک فناوری‌های جدید مانند واقعیت مجازی، همه افراد می‌توانند به نقاط مختلفی سفر کنند ولی متاسفانه این فناوری‌های نوین در ایران حضور پررنگی ندارد و ما به عنوان مثال برای رفع نیاز گردشگری که می‌خواهد به صورت مجازی از چغازنبیل یا هگمتانه بازدید کند یا بر فراز قله دماوند بایستد، پاسخی نداریم. وی اضافه می‌کند: «این فناوری‌ها باید توسط تیم‌های بزرگ و با همکاری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی توسعه یابد  تا یک فضای قوی برای بهره‌برداری و اجرای چنین طرح‌هایی ایجاد شود. این فناوری‌ها باعث می‌شوند جذابیت‌ها برای مردم بیشتر شود و گردشگران را به سفر به ایران ترغیب می‌کند.

دولت در نقش حامی یا هیچ

صنعت گردشگری دلایل بسیاری برای جدی گرفته شدن دارد ازجمله رونق اقتصادی، توسعه پایدار، حفاظت از محیط زیست، حفاظت از ابنیه تاریخی و فرهنگ‌ها، و حتی افزایش کیفیت زندگی. قارایی نقش دولت در حمایت از نوآوری در گردشگری را بسیار مهم می‌داند و عقیده دارد وظیفه دولت است که زیرساخت‌ها را آماده کند. این کار به بخش خصوصی مربوط نمی‌شود زیرا حتی اگر بخش خصوص سرمایه بسیار زیادی هم داشته‌باشد، توان مالی و توان تجمیع و یکپارچه‌کردن و هماهنگی ارگان‌های مختلف را ندارد. یکی از بزرگ‌ترین معضلات در صنعت گردشگری ایران این است هیچ‌گاه تمامی دستگاه‌ها و ارگان‌های مختلف ذی‌ربط و مسئول در یک حوزه گسترده، به صورت یکپاچه و هماهنگ عمل نمی‌کنند. وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، سازمان حفاظت محیط‌زیست، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیرداری و سازمان اوقاف و امور خیریه که متولی مساجد و ابنیه مذهبی‌ است، هر کدام جداگانه عمل می‌کنند و هیچ گونه هماهنگی‌ای میان این نهادها وجود ندارد. وی مهم‌ترین علت این معضل و مشکل را در عدم‌وجود یک اتاق فکر جامع و کارآمد در حوزه گردشگری ایران میداند. به عقیده وی وجود یک مجتمع یا اتاق فکر که تمامی سازمان‌های ذی‌ربط در آن حضور و نماینده داشته‌باشند و به صورت مستقیم زیرنظر وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اداره شود، تنها راه‌حل یکپارچه‌شدن و اخذ تصمیمات جامع برای کمک به پیشرفت و بهبود صنعت گردشگری ایران است. قارایی درانتقاد به وضعیت موجود در حوزه گردشگری می‌گوید: به عنوان مثال در حال حاضر تمام درآمدهای حاصل از فروش بلیت ورودی ابنیه تاریخی در سراسر کشور تماماً و به صورت مستقیم به صندوق خزانه دولت واریز می‌شود؛ در صورتی که باید برای نگهداری و مرمت بناهای تاریخی و توسعه زیرساخت‌های گردشگری همان منطقه استفاده شود. بهبود زیرساخت‌ها به دلیل مسائل مالی و هماهنگی با نهادهای مختلف در توان بخش خصوصی نیست و فقط دولت و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از عهده انجام این امر برخواهندآمد.

از خود گذشته برای ایران

قارایی در ادامه گفت‌و‌گو با تورینوفا میگوید: من دغدغه‌مند ایران بودم که خانه شخصی‌ام را فروختم تا بتوانم مستند ایرانگرد را بسازم. اولین سری ایرانگرد در ابتدا از طرف هیچ سازمانی موردقبول قرار نگرفت، اما من تصمیم گرفتم تنها دارایی‌ام را بفروشم و تولید ایرانگرد را شروع کنم. من با عشق و آگاهی این کار را انجام دادم و ایمان داشتم که موفق می‌شوم. وی در ادامه عنوان کرد به نقل از بسیاری از مسئولین بلندپایه و در طی جلسات کاری متعدد اذعان داشته‌اند که ایرانگرد سبب شد تا مردم ایران را بهتر و به شکل جدیدی بشناسند و تاثیر بسیار مثبتی بر روند گردشگری داخلی و افزایش علاقه عامه مردم به ایران‌گردی شد. وی اضافه می‌کند: سال ۱۳۸۸ که برای اولین بار ساخت ایرانگرد را شروع کردیم، حتی در بهترین و توریستی‌ترین زمان سال به هر مقصدی که می‌رفتیم، گردشگری نمی‌دیدیم. اما بعد پخش ایرانگرد، نگاه مردم نسبت به ایران عوض شد و آموختند چگونه ایران را بشناسند و چگونه سفر کنند. فکر میکنم وظیفه خودم را انجام داده‌ام و همچنان ادامه خواهم داد .

از دولت جدید

قارایی در پایان گفت‌وگوی خود با رسانه خبری تحلیلی نوآوری گردشگری تورینوفا، خطاب به رئیس جمهور منتخب مردم ایران گفت: از رئیس جمهور جدید درخواست میکنم صنعت گردشگر ی ایران را به‌خوبی بشناسند و از متخصصین حرفه‌ای این صنعت استفاده کنند و اول از همه تبلیغات گسترده برای نشان دادن جاذبه‌های بی‌نظیر ایران به جهانیان را در صدر کارهایشان قراردهند. زیرساخت‌ها را توسعه و بهبود یبخشند و موضوع آموزش را جدی بگیرند. اگر این کارها به‌درستی و مطالبه‌گرانه انجام‌شود، تا ۱۰ سال آینده دیگر نیازی به خام‌فروشی نفت و گاز و معادن نخواهیم داشت و صنعت گردشگری به اصلی‌ترین منبع درآمد خارجی و ارزآوری در کشور تبدیل خواهدشد. زیرا صنعت گردشگری سبب کارآفرینی، رونق اقتصادی، توسعه فرهنگی، و نشاط اجتماعی خواهد شد. جواد قارایی با تأکید بر اهمیت صنعت گردشگری، از دولت و مسئولین می‌خواهد تا با جدیت و عشق به این حوزه بپردازند و ایران را به عنوان یکی از برترین کشورهای جهان در جذب گردشگر مطرح کنند و تمام مردم کشور را به نوعی با صنعت گردشگری دخیل کنند زیرا گردشگری پول‌سازترین،  محیط‌زسیت‌دوست‌ترین، کارآفرینانه‌ترین، نوآورانه‌ترین، صلح‌دوست‌ترین و بانشاط‌ترین صنعت در جهان است. وی با ابزارامیداواری از جامعه عمل پوشیدن این اتفاقات عنوان کرد در هر زمان و هر مکان در صورت نیاز با تمام وجود در کنار و کمک مسئولان ذی‌ربط حوزه گردشگری کشور خواهد بود.