جواد فیاض، تورینوفا | فضای آکادمیک و دانشگاهی به عنوان یکی از ارکان اصلی نوآوری، تأثیر بسیاری بر توسعه گردشگری و گردشگری نوآورانه دارد. دانشگاه‌ها با تولید دانش و پژوهش‌های نوین، بستری مناسب برای پیشرفت تکنولوژی و ارتقای سطح خدمات فراهم می‌کنند.

در این زمینه، گردشگری که یکی از صنایع با ظرفیت بالا در کشور‌های مختلف، از جمله ایران است، می‌تواند با بهره‌گیری از نوآوری و تکنولوژی‌های مدرن، کیفیت خدمات خود را بهبود بخشیده و جذابیت بیشتری برای گردشگران ایجاد کند. در گفت و گویی با دکتر علیرضا خوراکیان، عضو هیئت علمی گروه مدیریت دانشگاه فردوسی مشهد و فعال حوزه نوآوری و تحول، در رسانه خبری تحلیلی گردشگری تورینوفا به بررسی وضعیت نوآوری در صنعت گردشگری ایران و چالش‌ها و فرصت‌های پیش رو آن می‌پردازیم.

چرایی لزوم نوآوری

دکتر خوراکیان در ابتدا به اهمیت گردشگری داخلی و خارجی در ایران اشاره می‌کند و می‌گوید: ما به هر دو نوع گردشگری داخلی و خارجی نیاز داریم، به خصوص وقتی وارد بحث گردشگری نوآورانه می‌شویم، تمرکز و توجه به گردشگری خارجی می‌تواند انگیزه ما را برای حرکت به سمت نوآوری بیشتر کند، چون با انتظارات جدیدی مواجه می‌شویم و نیازمند هستیم که برای پاسخ به آن‌ها فعالیت‌های متناسبی انجام دهیم. وی معتقد است که گردشگری خارجی به عنوان یک عامل برانگیزاننده برای حرکت به سمت نوآوری عمل می‌کند و نیازمند یک نگاه فرصت‌نگرانه به این موضوع هستیم که برای رشد و توسعه آن نیز نیازمند نوآوری هستیم.

دکتر خوراکیان به الزام ایجاد یک زیست‌بوم نوآوری اشاره می‌کند که نیازمند بازیگران مختلفی از جمله بخش‌های پژوهشی دانشگاه‌ها، دولت، استارتاپ‌ها، سرمایه‌گذاران و شرکت‌های پشتیبان است. به عقیده وی اگر این اجزا ارتباط منظم و سیستماتیکی با هم داشته باشند، یک زیست بوم اصولی ایجاد می‌کنند که از دل آن نوآوری حاصل می‌شود. با این حال، او تأکید می‌کند که این عوامل به طور کامل در صنعت گردشگری ایران وجود ندارد و نیاز به تلاش بیشتری برای ایجاد یک صنعت نوآور در این حوزه داریم.

دکتر خوراکیان در ادامه به تأثیر نوآوری بر بهبود گردشگری می‌پردازد و متعقد است نوآوری می‌تواند به افزایش جذابیت و بهبود خدمات، افزایش کارایی و کاهش هزینه‌ها و افزایش رضایت مشتریان کمک کند. نوآوری ابزاری است که به صورت کلی به بهبود صنعت گردشگری کمک می‌کند و مزایایی از جمله بهبود شرایط اقتصادی و فرهنگی، افزایش تعاملات فرهنگی و تأثیر مثبت بر سیستم اجتماعی و اقتصادی را به همراه دارد.

نوآوری استارتاپی در خدمت گردشگری

دکتر خوراکیان در ادامه گفت‌و‌گو با رسانه خبری تحلیلی گردشگری تورینوفا به فعالیت استارتاپ‌ها در حوزه گردشگری نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: تلاش‌های بسیار خوبی در استارتاپ‌های ایران صورت گرفته و نیروی انسانی بسیار کارآمد و باهوشی در این حوزه داریم. هرچند بسیاری بسیاری از استارتاپ‌ها الهام‌گرفته‌شده از‌ایده‌های خارجی هستند، اما دکتر خوراکیان این موضوع را به عنوان یک گام ابتدایی بسیار خوب در نظر می‌گیرد. دکتر خوراکیان به اهمیت ایجاد یک زیست‌بوم نوآوری تأکید می‌کند و می‌گوید: اگر این زیست‌بوم وجود داشته باشد، استارتاپ‌ها می‌توانند سطح نوآوری خود را بالاتر ببرند و حتی به سمت‌ایده‌های منحصر به فرد در مقیاس‌های بزرگتر مانند خاورمیانه حرکت کنند.

دکتر خوراکیان در مورد جذب سرمایه‌گذاران به حوزه استارتاپ‌ها و گردشگری نوآورانه می‌گوید: سرمایه‌گذاران برای ورود به استارتاپ‌ها همیشه با یک ریسک مواجه هستند و تنها در صورتی وارد این حوزه می‌شوند که ریسک‌های کلیدی به حداقل رسیده باشد و بیشتر محدود به صرفاً خود‌ایده اصلی باشند. او معتقد است که برای جذب سرمایه‌گذاران باید شرایطی فراهم شود که قوانین اجرایی به ثبات رسیده باشد و آرامش خاطر محیطی برای آن‌ها ایجاد شود.

به عقیده دکتر خوراکیان سرمایه‌گذاری وظیفه اصلی دولت و یا بانک‌ها نیست و این نهاد‌ها می‌بایست در راستای توسعه و بهبود زیرساخت‌های صنعت گردشگری فعالیت کنند. از این رو نیاز است تا استارتاپ‌های فعال در این حوزه، علاقه سرمایه‌گذاران مخاطره‌آمیز یا (VC) را به این حوزه جلب کنند زیرا این سرمایه‌گذار‌های (شخصی یا شرکتی) ریسک‌های بالا را می‌پذیرند و به رشد و ثمربخشی‌ایده کمک می‌کنند. دولت نیز وظیفه دارد با ایجاد محیطی امن برای این سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر زمینه ورود و فعالیت آنان در این حوزه را فراهم کند.

فناوری‌های نوین گردشگری

دکتر خوراکیان به اهمیت استفاده از فناوری‌های جدید در بهبود گردشگری اشاره می‌کند و می‌گوید: خیلی از فناوری‌های جدید بعد از مدت کوتاهی مختص به یک حوزه خاص نیستند و ما ناچاریم برای به روز نگه داشتن خود از آن‌ها استفاده کنیم. زیرا با استفاده از این فناوری‌ها می‌توانیم کیفیت بهره‌برداری از مکان‌های گردشگری را بهبود بخشیده و تجربه منحصر به فردی برای گردشگران ایجاد کنیم. دکتر خوراکیان به عنوان مثال به توسعه گردشگری روستایی با کمک فناوری‌های نوین اشاره می‌کند که در آن باید تجربیات جدیدی که گردشگران علاقه‌مند به تجربه آن هستند با شیوه‌های مختلف و جدید ایجاد شود زیرا توجه به این علایق درحال تغییر گردشگران و استفاده از فناوری‌های جدید برای شناسایی این تغییرات و پیش‌بینی رفتار گردشگران و درنهایت ارائه پاسخی خلاقانه و نوآورانه برای این نیاز‌ها، بازار‌های جدید هست که در حوزه نوآوری در گردشگری داریم.

نقش دانشگاه و فضای آکادمیک

دکتر علیرضا خوراکیان در انتهای گفت‌وگو با رسانه خبری تحلیلی گردشگری تورینوفا به نقش خود به عنوان یک فرد آکادمیک و فعال حوزه نوآوری در توسعه فرهنگ استفاده از نوآوری در بهبود گردشگری اشاره می‌کند و می‌گوید: وظیفه اصلی من به عنوان یک معلم و پژوهش‌گر در حوزه نوآوری، انجام پژوهش‌های مرتبط جهت حل مسائل و ارائه مشاوره به جامعه مخاطبین است. وی معتقد است که این جامعه مخاطبین شامل سیستم حکمرانی یعنی مسئولین دولتی و سیاست‌گذار، استارتاپ‌های فعال در این حوزه و دانشجویان است. دکتر خوراکیان بر اهمیت انجام پژوهش‌هایی که بتواند مباحث نوآوری را در لایه‌های مختلف این حوزه نمایش دهد تأکید می‌کند و می‌گوید: پژوهش‌های آکادمیک باید اجزاء زیست بوم نوآوری را مشخص کرده و نحوه هماهنگی میان بازیگران اصلی را تعیین کنند.