جواد فیاض/تورینوفا: در عصر حاضر، صنعت گردشگری به عنوان یکی از بخش‌های کلیدی اقتصادی بسیاری از کشورها شناخته می‌شود که نقش بسزایی در توسعه اقتصادی، ایجاد اشتغال و ارتقاء فرهنگی ایفا می‌کند. با این حال، مانند سایر صنایع، گردشگری نیز نیازمند تطابق و همگامی با تغییرات سریع اجتماعی، اقتصادی و فناوری است.

نوآوری در این صنعت می‌تواند بهبودهای چشمگیری در تجربه گردشگران، بهره‌وری خدمات و رشد پایدار اقتصادی به همراه داشته باشد. نوآوری در گردشگری نه تنها به معرفی فناوری‌های جدید و خدمات به‌روز محدود نمی‌شود، بلکه شامل تغییرات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نیز می‌گردد که می‌تواند به افزایش رضایت گردشگران و ایجاد ارزش افزوده کمک کند. از این رو، دولت‌ها نقش حیاتی در ایجاد بسترهای مناسب برای نوآوری در این صنعت ایفا می‌کنند. حسین زارع صفت، مدیرکل سابق گردشگری و میراث فرهنگی استان خراسان رضوی در گفت‌وگو با رسانه خبری – تحلیلی نوآوری گردشگری تورینوفا به بررسی وضعیت نوآوری در صنعت گردشگری ایران، چالش‌ها و فرصت‌های پیش رو، و نقش دولت در حمایت از این نوآوری‌ها می‌پردازد.

به عقیده زارع صفت عبارت صنعت گردشگری مفهوم دقیق و عمیقی‌ست، از این جهت که می‌بایست به صورت پیوسته در حال تولید و ایجاد ارزش افزورده. او بیان می‌کند که اگر این صنعت مطابق با نیازهای روز گردشگران، چه از بعد مادی و چه از بعد معنوی نباشد، دچار چالش جدی شده و در نتیجه تناسب بین عرضه و تقاضا در آن برقرار نخواهد بود. متاسفانه در کشور ما، به دلیل همگام و هماهنگ‌نشدن با روند سریع تغییرات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی عامه مردم، این نقصان به وجود آمده‌است.

تأثیر شیوه‌های نوین گردشگری و راهکارهای نوآوری

زارع صفت تأکید می‌کند که گردشگری فرهنگ‌ساز است و برای داشتن یک صنعت گردشگری موفق، باید بسترهای فرهنگی مناسب آن در جامعه فراهم شود. او به چهار ذی‌نفع اصلی در این حوزه اشاره می‌کند:

1. جامعه میزبان: باید فرهنگ و آمادگی لازم برای پذیرش گردشگران را داشته باشد.
2. ارائه‌دهندگان خدمات گردشگری: باید دارای مهارت‌ها، آموزش‌ها و آداب لازم برای ارائه خدمات گردشگری باشند.
3. دستگاه‌های حاکمیتی: باید رفتار قانونی مناسبی در عرصه گردشگری داشته باشند.
4. گردشگران: باید الزامات فرهنگی جامعه مقصد خود را بشناسند و رعایت کنند.

به اعتقاد زارع صفت، ابزارها، شیوه‌ها و خدمات نوین گردشگری می‌توانند تأثیرات مثبت و یا حتی منفی قابل توجهی در عرصه فرهنگی و اجتماعی جامعه داشته باشند که خروجی آن را به وضوح می‌توان در وضعیت اقتصادی کشور مشاهده کرد. وی در ادامه گفت‌وگو عنوان کرد فعالیت‌های مربوط به خدمات تقریبا 40درصد اقتصاد کشور را دربر گرفته است و مابقی سهم صنعت و کشاوزی است. در بخش خدمات نیز خدمات گردگشری و زیرمجموعه های آن سهم قابل‌توجهی دارند که هرچه رونق بیشتری داشته باشند وزن و تاثیرگذاری بیشتری ار از خود نشان‌خواهند داد.

نقش دولت در حمایت از نوآوری در صنعت گردشگری

زارع صفت دو نقش اساسی برای دولت در صنعت گردشگری قائل است:

1. سیاست‌گذاری و راهبری کلان: دولت باید چارچوب‌ها را تعیین کند، از تصدی‌گری خارج شده و به جای نقش حاکمتی بیشتر به نقش راهنما و راهبردی بپردازد.
2. تسهیل‌گری: دولت باید برای ارائه خدمات جدید، ساده‌سازی و روان‌سازی خدمات و توسعه زیرساخت‌های گردشگری تسهیل‌گری کند.

نقش فعالان حوزه گردشگری در استفاده از نوآوری

زارع صفت همچنین بر اهمیت نقش استارتاپ‌ها و شرکت‌های نوآور در زمینه ایجاد شیوه‌های نوآورانه و ظرفیت‌های رفتاری جدید تأکید می‌کند. به اعتقاد وی این مجموعه‌ها می‌بایست با شناخت صحیح رفتار گردشگر آن را نیازسنجی کنند و در پی آن برنامه‌های نوآورانه خود را در راستای نیازسازی برای گردشگران و پاسخ به آن بپردازند. زارع صفت به مشکلات موجود در پلتفرم‌ها و استارتاپ‌های گردشگری اشاره می‌کند و معتقد است که این پلتفرم‌ها باید بیشتر به نیازهای مشتری بپردازند و خدمات را به سادگی و سهولت ارائه دهند. او تأکید می‌کند که صرف مجازی کردن خدمات و استفاده از سایت و نرم‌افزار کافی نیست و باید رابطه متقابل بین خدمات‌دهندگان و خدمات‌گیرندگان برقرار شود.

زارع صفت به عنوان یک فعال حوزه گردشگری و یک مدیر دولتی باتجربه، بر اهمیت شبکه‌سازی و ایجاد فضای گفتمان نوآورانه تأکید می‌کند. او معتقد است که دولت و فعالان این حوزه باید افرادی که علاقه‌مند به نوآوری هستند را کنار هم قرار دهند تا هم‌افزایی بیشتری ایجاد شود و رقابت منفی به رقابت سازنده و مشترک تبدیل شود. ایجاد بستر ذهنی برای پذیرش رفتارهای نوآورانه و کارکردهای نوآوری نیز از دیگر نکاتی است که زارع صفت به آن اشاره می‌کند.