گردشگری تاریک یا سیاه (Dark Tourism) به سفری گفته می‌شود که گردشگران به مکان‌هایی با پیشینه غم‌انگیز، مرگبار یا مرتبط با فجایع طبیعی و انسانی می‌روند. این مکان‌ها می‌توانند شامل محل وقوع جنگ‌ها، اردوگاه‌های کار اجباری، مناطق آلوده به مواد رادیواکتیو، قبرستان‌های تاریخی و حتی مکان‌هایی با داستان‌های ترسناک و اسرارآمیز باشند.

چرا مردم به مکان‌هایی با پیشینه مرگبار سفر می‌کنند؟

دلایل مختلفی برای علاقه‌مندی مردم به این گردشگری وجود دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از:

• درک تاریخ: بسیاری از گردشگران به دنبال درک عمیق‌تر از تاریخ و رویدادهایی هستند که بر جهان تأثیر گذاشته‌اند. بازدید از مکان‌های مرتبط با این رویدادها، به آن‌ها کمک می‌کند تا به صورت عینی‌تر و شخصی‌تر با این تاریخچه ارتباط برقرار کنند.
• احترام به قربانیان: برخی از گردشگران با بازدید از این مکان‌ها، به قربانیان رویدادهای تلخ ادای احترام می‌کنند و به یاد آن‌ها می‌مانند.
• توجه به آینده: این نوع گردشگری می‌تواند به افزایش آگاهی عمومی در مورد رویدادهای تاریخی و اهمیت یادگیری از اشتباهات گذشته کمک کند.
• تجربه منحصر به فرد: این نوع گردشگری، تجربه‌ای متفاوت و خارج از روال معمول را برای گردشگران فراهم می‌کند.

انواع گردشگری تاریک

گردشگری تاریک را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد:

• گردشگری مرتبط با جنگ: بازدید از میدان‌های جنگ، موزه‌های جنگ، و اردوگاه‌های کار اجباری
• گردشگری مرتبط با بلایای طبیعی: بازدید از مناطقی که دچار زلزله، سونامی یا فوران آتشفشان شده‌اند
• گردشگری مرتبط با جنایت: بازدید از صحنه‌های جنایت، زندان‌ها و مکان‌های اعدام
• گردشگری مرتبط با مرگ: بازدید از قبرستان‌ها، گورستان‌های دسته جمعی و موزه‌های آناتومی
• گردشگری مرتبط با پدیده‌های ماوراءالطبیعه: بازدید از مکان‌هایی که به داشتن ارواح و موجودات ماوراءالطبیعه معروف هستند

مقاصد گردشگری تاریک

• مقاصد گردشگری تاریک بسیار متنوع هستند و می‌توانند شامل مکان‌هایی مانند:
• اردوگاه‌های کار اجباری: مانند آشویتز و بوخن
• مکان‌های مرتبط با جنگ‌ها: میدان‌های جنگ، شهرهای ویران شده
• مکان‌های وقوع بلایای طبیعی: مناطق زلزله‌زده، شهرهای آسیب‌دیده از سونامی
• مکان‌های مرتبط با جنایت: زندان‌های قدیمی، قبرستان‌های تاریخی
• مکان‌های مرتبط با پدیده‌های ماوراء الطبیعه: خانه‌های ارواح، قبرستان‌های قدیمی

چالش‌های گردشگری تاریک

• احترام به قربانیان: مهم‌ترین چالش در این گردشگری، احترام به قربانیان رویدادهای تلخ است. گردشگران باید با حفظ حرمت این مکان‌ها، از هرگونه رفتار ناشایست خودداری کنند.
• تجاری‌سازی غم: برخی منتقدان معتقدند که تجاری‌سازی این نوع از گردشگری، به نوعی بی‌احترامی به قربانیان است.
• تأثیر روانی: بازدید از این مکان‌ها می‌تواند تأثیر روانی شدیدی بر برخی افراد داشته باشد.
• تأثیر بر جوامع محلی: آیا گردشگری تاریک می‌تواند بر جوامع محلی که این مکان‌ها در آن‌ها قرار دارند، تأثیر منفی بگذارد؟
• توریسم مسئولانه: چگونه می‌توان این گردشگری را به گونه‌ای مدیریت کرد که به حفظ حرمت مکان‌ها و احترام به قربانیان کمک کند؟

در ادامه با یکی از مشهورترین مسیرهای گردشگری تاریک در آمریکای جنوبی آشنا خواهیم شد:

با ماشین راه خود را در جنگل بارانی طی کنید، خطر برخورد با قاچاقچیان را بپذیرید. قدم‌های پابلو اسکوبار، پادشاه قاچاق مواد مخدر را دنبال کنید. و در نهایت، خطرناک‌ترین جاده جهان را طی کنید.

در قاره آمریکا، به سمت جنوب، می‌توانید از کشورهایی مانند گواتمالا، السالوادور، هندوراس و نیکاراگوئه، که از نظر تاریخی هرگز صلح‌آمیز نبوده‌اند، عبور کنید تا در نهایت به پاناما برسید. در اینجا است که بزرگراه پان آمریکایی به پایان می‌رسد و جاده‌های خاکی دارین آغاز می‌شود، یک مرز طبیعی که تعداد کمی جرأت عبور از آن را دارند و در هر صورت همیشه با خطر و مخاطره همراه است.

جنگل وحشتناک دارین

دارین که به تنوع زیستی فوق‌العاده‌اش مشهور است و یکی از بکرترین نقاط کره زمین محسوب می‌شود، مرز طبیعی بین آمریکای مرکزی و آمریکای جنوبی را تشکیل می‌دهد. این منطقه به دو قسمت تقسیم می‌شود: در یک طرف، در پاناما، پارک ملی دارین قرار دارد و در طرف دیگر، در کلمبیا، پارک ملی لس کاتیوس واقع شده است. در میان آن‌ها یک جنگل بکر پیچیده و تقریبا خالی از سکنه وجود دارد که راه گذر قاچاقچیان و پناهگاه گروه‌های شبه نظامی است.

پس از شهر یاوایزا، همانطور که گفته شد، جاده خاکی آغاز می‌شود که به طول ۱۵۰ کیلومتر ادامه می‌یابد. در برخی نقاط تنها می‌توان با قایق از یک سکونتگاه کوچک بومی به سکونتگاه دیگر رفت یا با استفاده از ماشین برش از جنگل انبوه عبور کرد. بهتر است که با یک راهنمای محلی به دارین سفر کنید تا در هنگام مواجهه با یکی از ایست‌های بازرسی متعدد پلیس مرزی پاناما، به شما کمک کند و خطر گم شدن را کاهش دهد. در مورد موارد سخت این مسیر، تنها انسان‌ها خطرناک نیستند: این جنگل خانه گونه‌های متعددی از مارها و عقرب‌ها، مورچه‌های آتشین، قورباغه‌های سمی و البته یوزپلنگ‌ها است. اگر اینها کافی نیست، باید مراقب درخت نخل سیاه نیز باشید که خارهای بلند پوشیده از باکتری آن می‌تواند باعث عفونت شود.

در مکان‌های دون پابلو

اگر شانس با شما یار باشد و از دارین عبور کنید، می‌توانید به سمت مدیین، شهری که به خاطر کارتل مواد مخدرش معروف شده و توسط پابلو اسکوبار تأسیس و اداره می‌شد، ادامه مسیر دهید. او یک شخصیت افسانه‌ای (در کلمبیا و فراتر از آن) اما قبل از هر چیز یک جنایتکار بی‌رحم بود که توانست جذابیت شیطانی خود را بر انبوهی از توریست‌های تاریک اعمال کند که توسط امکان شرکت در تورهای معروف به «نارکوتور» جذب شده‌اند.

این تورهای راهنمادار با ماشین شخصی، مینی‌بوس یا اتوبوس، مسافران را به مکان‌هایی مرتبط با اسکوبار می‌برد. کدام مکان‌ها؟ برای مثال، محله‌ای که به طور غیر رسمی نام او را بر خود دارد و در آنجا خانه‌هایی برای فقیرترین افراد ساخت، جایی که امروزه نقاشی‌های دیواری متعددی از او وجود دارد. یا محله ثروتمند ال پوبلادو که ساختمان موناکو در آن واقع شده است، ساختمانی که در سال ۱۹۸۸ توسط کارتل کالی بمب‌گذاری شد: این خانه دون پابلو بود، اما همچنین جایی بود که دشمنانش شکنجه و کشته می‌شدند. بدون فراموش کردن خانه‌ای که در آن کشته شد و قبرستان جاردینس . قبر او پس از قبر اوا پرون، دومین قبر پربازدید در آمریکای جنوبی است.

نکته جالب این است که کسی که تورهای اختصاص داده شده به پابلو اسکوبار را آغاز کرد، جون جیرو ولاسکز، معروف به «پوپای»، یک قاتل سابق برای کارتل مدیین بود.

در امتداد جاده مرگ

و در این مرحله، پس از عبور ایمن از جنگل دارین و مدیین که حتی امروزه یک شهر بسیار خطرناک باقی مانده است، چرا به سمت بولیوی نروید تا مسیر یونگاس را کشف کنید که به جاده مرگ نیز معروف است؟ این جاده به طول ۵۶ کیلومتر توسط پاراگوئه ای‌هایی که در جنگ چاکو اسیر شده بودند در دهه ۱۹۳۰ ساخته شد و لا پاز را به کورویکو متصل می‌کند. با اختلاف ارتفاع کلی ۳۰۰۰ متر، یک جاده خاکی باریک، عدم وجود کامل حفاظ ایمنی و پرتگاه‌هایی که هیچ امیدی نمی‌دهند، همه این‌ها در منطقه‌ای با بارندگی و مه مکرر، یک جاده همزمان دیدنی و ترسناک است. این جاده به یکی از جاذبه‌های اصلی گردشگری در بولیوی تبدیل شده و هر سال تعداد فزاینده‌ای از گردشگران دوچرخه‌سوار شجاع از آن عبور می‌کنند.

نکاتی برای گردشگران تاریک

در نهایت، گردشگری تاریک یک پدیده پیچیده است که جنبه‌های مثبت و منفی دارد. تصمیم‌گیری برای بازدید از این مکان‌ها به ارزش‌ها و باورهای شخصی هر فرد بستگی دارد.
گردشگری تاریک، اگرچه موضوعی حساس و بحث‌برانگیز است، اما می‌تواند به عنوان ابزاری برای یادگیری تاریخ، افزایش آگاهی و احترام به قربانیان مورد استفاده قرار گیرد. با این حال، این نوع گردشگری باید با دقت و احترام انجام شود تا از هرگونه سوءاستفاده و بی‌احترامی جلوگیری شود.